ძაღლების გენეტიკა, გენოტიპი, ფენოტიპი, დამემკვიდრება,გამოვლენა და სხვ. პარამეტრები

[giuna]

მოგესალმებით ყველას,მეგობარს ყავს პოინტერი წიტელი ფერის,დედალი წინა დაყრაზე გაეპარა რაგაც ქოფაკი ძაგლი და რაგაც უცნაური ლეკვები დაყარა მაინც წამოვიყვანე რომელიც გავდა ცოტათი მაინც პოინტერს ეხლა არის 11 თვის და დაემსგავსა ანგლოს სეზონზე როგავიყვანე მანადირა მწყერზე ,და რაუნდა გიტხრატ ეხლა,გაუშვით ეხლა სუფტა სისხლის პოინტერი ერტი ტვეა რაც დაყარა და ლეკვები არის დედის პერიც და მამის პერიც ტეტრი მოწიტალო ფერებში ეწვი რაში მეპარება ეხლა ორ ლეკვს აქვს მოგრძო ბეწვი და წინა დაყრის ქოფაკის სისხლი ხოარ გამოყვებოდა ლეკვებს.წინასწარ ყველას მადლობა .

[Davitus]

მოკლედ, ამ ახალ თემაში გადმოვიტანე პოინტერებში გაოფებული მსგავსი ტემები რომელიც გენეტიკას ეხება.



ძალიან მოკლედ და გასაგებად დავიწყებ გენეტიკაზე წარმოდგენის შექმნას, მოკლედ ასეა საქმე

მემკვიდრეობის გადაცემა შათამომავლობიდან შთამომავლობაზე ხორციელდება ქრომოსომული კომპლეკტით, რომელიც ყველა ორგანიზმის ყველა ეუკარიოტულ(ბირთვიანი) უჯრედიში გვხვდება, ნებისმიერ უჯრედში ყოველთვის გვაქვს დიპლოიდური კომპლეკტი (ანუ სრული კომპლეკტაცია) მხოლოდ სასქესო უჯრედებში)კვერცხუჯრედი და სპერმატოზოიდი) გვქავს ჰაპლოიდური კომპლეკტი (განახევრებული ქრომოსომების რიცხვი)

მაგალითად ადამიანებში დიპლოიდური კომპლეკტი შეიცავს 46 ქრომოსომას, ანუ 23 წყვილ ქრომოსომას, სასქესო უჯრედებში კი გვაქვს 23 ცალი ქრომოსომა, ანუ მდედრს აქვს 23 ქრომოსომა, მამრსაც აქვს 23 ქრომოსომა, მათი შეერთებით წარმოიქმნება სრულყოფილი კომპლექტი 46 ცალი ქრომოსომა


ძაღლებში ასეთი ქრომოსომების რაოდენობა არის 78 ცალი, ანუ 39 წყვილი ქრომოსომა, შესაბამისად კვერცხუჯრედში ძუს აქვს 39 ცალი ქრომოსომა, სპერმატოზოიდში ხვადსაც აქვს 39 ცალი (განახევრებული) ქრომოსომა

ქრომოსომებს წყვილებში იმიტომ იძახიან რომ ყველა ქრომოსომას ყავს თავისი მეყვილე იდენტური ქრომოსომა, გარდა ბოლო ქრომოსომებისა რომლებსაც სასქესო ქრომოსომებს ეძახიან, ადამიანებში გვაქვს მდედრს XX და მამრს XY (Yგანაპირობებს მამრობით სქესს, ასევეა ძაღლებშიც


თავისმხრივ ეს ქრომოსომები მოქსოვილი არიან დნმ-ისგან (დეზოქსი რიბო ნუკლეინის მჟავა) ისე როგორც სურათშია






სწორედ ამ დნმ-ში არის მოთავსებული ინფორმაცია, რომელიც განპირობებულია ნუკლეოტიდების(ანუ ამ დნმ-ის შემადგენელი სტრუქტურების ) სხვადასხვა თანმიმდევრობითი კოდირებით, რომელსაც ეძახიან გენს

დედის და მამის გენის შეერთებით წარმოიქმნება ახალი გენოტიპი, რომელის გამოვლინებაც შემდეგ ფაქტორზეა დამოკიდებული:


თავისი თვისებებით გენი შეიძლება იყოს ბომინანტური როემლიც გენეტიკაში აღინიშნება დიდი სიმბოლოებით (A B C D) და რეცესიული, რომელიც აღინიშნება პატარა სიმბოლოებით (a b c d )

დომინანტური გენების გამოვლინება ხდება პირველივე თაობაში, ხოლო რეცესიული გენი ზის თავის ლოკუსში და გამოვლინდება მხოლოდ მაშინ თუ ხვადმაც და ძუმაც ორივემ გადასცეს ეს რეცესიული გენი


განვიხილოთ მაგალითზე

მოკლებეწვიანობის გენი(A) არის დომინანტი გრძელბეწვიანობის გენზე (B) თუ შევაჯვარებთ მოკლებეწვიან ძაღლს რომელსაც აქვს გენოტიპი AA გრძელბეწვიან ძაღლთან გენოტიპით BB პირველ თაობაში F1 მივიღებთ:

AAxBB

AB AB AB AB

ანუ ყველა თაობა იქნება მოკლე ბეწვიანი


ახლა თუ ავდგებით და ამ მოკლებეწვიან თაობებს შევაჯვარებთ, რომლებსაც გენოტიპში აქვთ AB მაგრამ ფენოტიპში გამოუვლინდათ მოკლებეწვიანობა, მივიღებთ

ABxAB

AA AB AB BB

ანუ 75%-ს ექნება გენოტიპი AA AB და გამოუვლინდება მოკლე ბეწვი, ხოლო 25%-ს ექნება გენოტიპი BB და რადგან რეცესიული გენები ერთმანეთის გვერდიგვედ აღმოჩნდა, ფამოუვლინდება გრძელი ბეწვი

აქედან გამომდინარე, ვლინდება მენდელის 2 კანონი

1. შთამომავლების ერთგვაროვნება პირველ თაობაში, ფენოტიპის დომინანტური გამოვლინებით (AB)
2. მეორე თაობაში წარმოქმნილი გახლეჩა, ფენოტიპით 3:1 და გენოტიპით 1:2:1


თუ ავიღებთ ერთდროულად 2 გამოვლინების დამემკვიდრებას, მივიღებთ უფრო გაზრდილ ცვლილებებს, შესაბამისად გამოვლინებები უფრო მრავალფეროვანი იქნება


მაგალითად

ერთმანეთს შევაჯვაროთ გრძელბეწვიანი(l) და შავი ფერის (B) ძაღლი ნიუფაუნდლენდი X მოკლებეწვიან(L) და ყავისფერ(b) ძაღლთან დობერმანთან


კომბინაციები იქნება შემდეგი:






ცხრილიდან ჩანს რომ დიგიბრიდული შეჯვარებისას 16 შესაძლო ფენოტიპური ვარიანტებიდან, ვღებულობთ: 9 მოკლებეწვიან შავ ძაღლს, 3 მოკლებეწვიან ყავისფერ ძაღლს, 3 გრძელბეწვიან შავ ძაღლს, 1 გრძელბეწვიან ყავისფერ ძაღლს ანუ 9:3:3:1

ანუ ამ ცხრილიდან გამომდინარეობს მენდელის მესამე კანონი, რომ დომინანტური და რეცესიული გენების გამოვლინების დამემკვიდრება (რომლებიც სხვადასხვა ლოკუსში მდებარეობენ) ხდება ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად


თუ უფრო გავართულებთ და ავიღებთ 3 მაჩვენებლის მიხედვით, 64 კომბინაციას, სადაც ფენოტიპური თანაფარდობა იქნება 27:9:9:9:3:3:3:1



ეს ახლა ძალიან მარტივი მაგალითი მოვიყვანე და წარმოიდგინეთ რომ 100 ჯერ ამაზე უფრო რთულადაა საქმე გენეტიკური ინფორმაციის გადაცემისას


მაინც არ გჯერამს დათაბატონო?