საქართველოში მობინადრე თევზები, სად და რა ჯიშის თევზები ბინადრობს პარამეტრები

[gocha-tita]

საქართველოს ტბებსა და მდინარეებში მობინადრე თევზები.
ტაფელა:
ღწერა. სხეული მაღალი, მოკლე, გვერდებიდან შეტყლეჟილი. კუდის ღერო შედარებით წვრილი. გვერდებზე უკანა ნაწილში გასდევს მწვანე-მოლურჯო სიგრძივი ზოლი. დინგზე უვითარდება ნახევარმთვარის ან სამკუთხედის ფორმის თეთრი ეპითელური ხორკლები, რის გამოც დას. საქართველოში ეძახიან თავშაქარას. დედლებს გამრავლების პერიოდში უვითარდებათ ქვირითის საყრელი მილი, რომელიც ზოგიერთ ეგზემპლარში აღემატება სხეულის სიგრძეს.

ზურგის ფარფლში დაუტოტავი სხივი 3, დატოტვილი 9-10; ანალურში დაუტოტავი სხივი 3, დატოტვილი 7-10, გვერდის ხაზში 2-9 ქერცლია. ხახის კბილები 5-5 ან 5-4, ლაყუჩის კბილაკები 10-13. მალები უროსტილით 33-35. შეფერილობა იცვლება სქესისა და ასაკის მიხედვით; გვერდები მოვერცხლისფროა, ზურგისა და ანალური ფარფლები წითელი, შავი ზოლით. ტოფობისას მამალს გვერდებზე და მუცელზე უჩნდება ცისარტყელოვანი შეფერილობა – წითლად, მწვანედ, იისფრად მოელვარე. სიგრძე 9,5 სმ-მდეა, წონა 5-10 გ-მდე.

გავრცელება. გვხვდება საქართველოს მდინარეებში: სუფსა, რიონი, ხობი, ჭურია, თიქორი, ენგური, კოდორი, ბზიფი, მტკვარი, ხრამი და სხვა. ტბებში: პალიასტომი, სკურჩია, ბებესირი, ჯანდარი, თბილისის წყალსაცავში და სხვა. სხვაგან ცნობილია; აზეირბაიჯანის წყლებში, ევროპაში – საფრანგეთიდან აღმოსავლეთით მდ. ნევის აუზამდე. არის მცირე აზიაში.

ბიოლოგია. ირჩევს მდინარის მცენარეულობით მდიდარ, მდორე ადგილებს, ტბისა და წყალსცავის თხელ, სანაპირო უბნებს. იკვებება ძირითადად წყლის მცენარეებით და წყალმცენარეებით, ნაწილობრივ ცხოველური ბენთოსით და პლანქტონით. მრავლდება სხვადასხვა ადგილებში სხვადასხვა დროს – თებერვლიდან აგვისტომდე; ტოფობს რამდენიმე ჯერად, ორსაგდულიანი მოლუსკის მანტიის ღრუში. ნაყოფიერება აღწევს 200- 400 ქვირითამდე. ქვირითი მოგრძოა, მისი სიგრძე მერყეობს 1.52 -2.42 მმ-მდე. სიგანე 1.06-1.82 მმ-დე.

[gocha-tita]

ლადოგური სიგი:ზურგის ფარფლში დაუტოტავი სხივი 3-4, დატოტვილი 8-12. ანალურში დაუტოტავი სხივი 3-4, დატოტვილი 10-13. გვერდის ხაზში 88-104 ქერცლია. ლაყუჩის კბილაკები 20-30. მალები 60-62. სიგრძე 50 სმ-მდეა, წონა 1 კგ-მდე, იშვიათად სიგრძე 60 სმ-მდეა, წონა 3 კგ-მდე.

გავრცელება. ბინადრობს ლადოგის ტბებში. საქართველოში გადმოტანილი იყო განაყოფიერებული ქვირითი ვოლხოვის თევზსაშენიდან (სანქტ-პეტერბურგის ოლქი) 1930 წელს და მოშენდა ტაბაწყურის ტბაში.

ბიოლოგია. ტბის ბინადარია, არ შედის მდინარეში. ირჩევს ცივ, ჟანგბადით მდიდარ წყალს, ქვაქვიშიან ღრმა ადგილებს. მოზარდი იკვებება პლანქტონის წვრილი კიბოსნაირებით. ხოლო მოზრდილი – პლანქტონით და ბენთოსური ორგანიზმებით, ძირითადად გვერდულებით, ლოკოკინებით, ჭიებით, წურბელებით, ულვაშდატოტვილი და ნიჩაბფეხიანი კიბოებით, წყალმცენარეებით, ბაყაყებით, ლიფსიტებით, ქვირითით.
სქესობრივ სიმწიფეს აღწევს 4 წლის ასაკიდან, ტოფობს ნოემბერ – დეკემბერში სილიან ან ქვა-ქვიშიან ადგილებში წყლის 1,5-10 მ-ის სიღრმეზე. ქვირითის ინკუბაცია წყლის 70 ტემპერატურისას გრძელდება 40-45 დღე – ღამეს, 40 ტემპერატურისას 80-90 დღე- ღამეს. ნაყოფიერება აღწევს 23-53 ათას ქვირითს, მისი დიამეტრიც 3-4 მმ-მდეა.

სამეუერნო მნიშვნელობა. ძვირფასი სარეწაო თევზია. ტაბაწყურის ტბაში წლიურად იჭერდნენ 80-100 ცენტნერამდე. სიგის მარაგის გადადების მიზნით 1962 წლიდან წარმოებდა ხელოვნური მოშენება, ყოველწრიულად აღნიშნულ ტბაში უშვებდნენ 1.5-3 მილიონ ლიფსიტას.
იჭერენ მოსასმელი და ჩასადგმელი ბადეებით. იყენებენ ნედლს, დამარირებულს და შებოლილს