ცხოველების დახასიათება პარამეტრები

[ლევანა90]

კეთილშობილი ირემი (Cervus elaphus), წყვილჩლიქოსანი ცხოველი ირმისებრთა ოჯახისა. მისი სხეულის სიგრძე 240 სმ აღწევს, წონა 300 კგ. რქიანი მხოლოდ ხარია. აქვს გრძელი და წვრილი ფეხები, მოკლე კუდი, დიდი და ოვალური ყურები. ნუკრები ხალებიანი არიან, მოზრდილებს კი ხალები ნაკლებად ემჩნევათ. გავრცელებულია ევროპაში (გარდა ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილისა), მცირე, შუა, ცენტრალური და აღმოსავლე აზიაში, ჩრდილოეთ ამერიკის ზომიერ სარტყელში. იკვებება მცენარეულობით. აქტიურია როგორც დღისით, ისე ღამით. დიდ ნაბიჯებს ადგამს, დამფრთხალი კეთილშობილი ირმის ნახტომის სიგრძე 5-6 მ აღწევს, კარგად ცურავს. განვითარებული აქვს ყნოსვა და სმენა. ჯოგური, პოლიგამიური ცხოველია. მყვირალობა 1 თვეს და მეტხანს გრძელდება. მასობრივი მყვირალობა სექტემბრის დასასრულს შეიმჩნევა. ხარები ამ პერიოდში ჩხუბობენ, ზოგჯერ ერთმანეთს რქებს ამტვრევენ და ჭრილობასაც აყენებენ. მაკეობა 8,5 თვე გრძელდება, შობს 1, იშვიათად 2 ნუკრს. სქესობრივად მე-3 წელს მწიფდება. ცოცხლობს 20 წლამდე (ტყვეობაში 25-30 წელს). კეთილშობილი ირემი რქებს ყოველწლიურად იცვლის (უმთავრესად მარტ-აპრილში). ახალი რქების ზრდა ივნის-ივლისში მთავრდება. რქების ტოტების რიცხვი 20-მდე აღწევს. კეთილშობილი ირმის რამდენიმე ქვესახეობა არსებობს, რომელთაგან საქართველოში გვხვდება 1. ჩვენში კეთილშობილი ირემი უმთავრესად ნაკრძალებში (ბორჯომის, ლაგოდეხის) ჰყავთ. ირემზე ნადირობა მე-20 საუკუნის დასაწყისში აიკრძალა, ჯერ განსაზღვრული, შემდეგ კი განუსაზღვრელი ვადით. შეტანილ იყო საქართველოს სსრ. წითელ წიგნში (1982წ) და კვლავ რჩება საქართველოს ამჟამად მოქმედ ”წითელ ნუსხაში” (დამტკიცებული 2006 წლის 2 მაისს, საქართველოს პრეზიდენტის #303 ბრძანებულებით ”საქართველოს წითელი ნუსხის შესახებ”).



ნუტრია (Myocastor coypus), ძუძუმწოვარი ცხოველი მღრღნელების რიგისა. მისი მასა 12 კფ-ს აღწევს. აქვს მომრგვალო, გრძელვიბრისებიანი ცხვირი. უკანა კიდურების თითები აპკითაა შეერთებული. გავრცელებულია სამხრეთ ამერიკის ზომიერ და სუბტროპიკულ სარტყელში. საქართველოში შემოყვანილია 1932 წელს და ამჟამად გვხვდება აფხაზეთიდან ქობულეთამდე, აღმოსავლეთით კი ზესტაფონის რაიონამდე აღწევს. ბინადრობს მდინარეებისა და ტბების დაჭაობებულ სანაპიროებზე, მურყნიან-ლაქაშიან ჭაობებში. კარგად ცურავს და ყვინთავს. იკვებება როგორც მცენარეული, ისე ცხოველური საკვებით. შობს 4-6, იშვიათად 1-12 ნაშიერს. აქვს ძვირფასი ბეწვი, იყენებენ ხორცსაც (გემოთი კურდღლისას წააგავს)

კურდღლისებრნი (Leporidae), ძუძუმწოვრების ოჯახი კუდღლისნაირების რიგისა. სხეულის სიგრძეა 30-60 ამ, აქვთ ბოლოწაწვეტებული, გრძელი ყურები, მოკლე კუდი. სახეობათა უმრავლესობას უკანა კიდურები წინაზე გრძელი აქვს. ფეხისგულები ხშირი ჯაგრითაა დაფარული. გავრცელებული არიან მთელ დედამიწაზე, გარდა მადაგასკარისა, სამხრეთ ამერიკის სამხრეთ ოლქებისა და ანტარქტიდისა. ბინადრობენ მრავალფეროვან გარემოში. აქტიური არიან მთელი წელი. იკვებებიან ბალახით, ხის ქერქით, კვირტებით, ტოტებით. წელიწადში 4-ჯერ შობენ 2-8 (15-მდე) ნაშიერს, რომელთა უმეტესობას სხეული ბალნით აქვს დაფარული და სიატულიც შეუძლია. ოჯახში 8 გვარია. ყოფილ სსრკ-ში ბინადრობს 5 სახეობის კურდღლისებრნი: ბოცვერი (Oryctolagus cuniculus), მანჯურიული კურდღელი (Caprolagus brachyurus), თეთრი კურდღელი (Leporidae timidus), რუხი კურდღელი (Leporidae europaecus), კურდღელი-ტოლაი (Leporidae tolai). საქართველოში გვხვდება მხოლოდ 1 სახეობა (რუხი კურდღელი). აკლიმატიზებული არიან ავსტრალიასა და მრავალ კუნძულზე. კურდღლისებრთა მრავალი წარმომადგენელი სარეწაო ან სპორტული ნადირობის ობიექტია. ზოგი ზიანს აყენებს საძოვარს, ხეხილის ბაღს, ტყის ნარგავს, ავრცელებს ინფექციურ დაავადებათა გადამტანებს

[ზახარა]

ზოლებიანი აფთარი - Hyaena hyaena

ეკუთვნის აფთრების ოჯახს.
აღწერილობა: სხეული მასიურია, თავი შედარებით დიდი, კისერი მოკლე. ფეხები მოღუნული, წინა ფეხები უფრო გრძელი ვიდრე უკანა, ამის გამო ზურგი მკვეთრად არის დახრილი უკანისაკენ. სხეულის სიგრძე 110-130სმ. კუდისა 30-45სმ, ყურის 12-13სმ. ბეწვები გრძელია და უხეში, ხერხემლის გასწვრივ შავი ფაფარია, რომელის გრძელი უხეში ბეწვებისგან შედგება. გვერდებზე შავი, ზოგჯერ წყვეტილი განივი ზოლებით. საქართველოს ტერიტორიაზე ერთეული ეგზემპლარების სახით გხვდება.
გავრცელება: ჩრდილო აფრიკა, მცირე აზია, არაბეთის ნახევარკუნძული, ირანი, ავღანეთი, შუა აზიის სამხრეთი რაიონები, აღმოსავლეთი ამიერკავკასია. ყოფილ საბჭოთა კავშირში მცირე რაოდენობით გვხვდება თურქმენეთში, უზბეკეთსა და ტაჯიკეთის სამხრეთ რაიონებში, ხოლო აღმოსავლეთ ამიერკავკასიაში აზერბაიჯანისა და აღმოსავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე (ერთეული ეგზემპლარების სახით) .
ცხოვრების ნირი: ბინადრობს უდაბნოებში, ნახევრადუდაბნოებში, ქვა-ღორღიან ფერდობებზე, საკმლის ხის, მაყვლის და სხვა სახეობის ბუჩქნარებში. აქტიურია ღამით, საკვებს შეადგენს მძორი, იშვიათად მღრღნელები, ქვეწარმავლები. მძუნაობა იანვარ-თებერვალშია, მაკეობის ხანგრძლივობა 3 თვემდეა. მდედრი შობს 2-4 ლეკვს, მათ აღზრდაში მონაწილებს როგორც მდედრი, ისე მამრი.
სამეურნეო მნიშვნელობა: სამეურნეო მნიშვნელობა არა აქვს, მაგრამ ყურადღებას იმსახურებს, როგორც ფაუნის იშვიათი ელემენტი.
ნადირობა აკრძალულია



გარეული ღორი- Sus scrofa

ღორების ოჯახის ტიპიური წარმომადგენელია. საქართველოში ბინადრობს ქვესახეობა-კავკასიური გარეული ღორი.
აღწერილობა: სხეული მოკლეა მასიური დიდთავიანი:დინგი გრძელი, კისერი მოკლე. მამრების სხეულის სიგრძე 200 სმ-მდეა, სიმაღლე 124სმ, წონა 300 კგ-მდეა .მდედრები მამრებზე უფრო პატარაა, სხეულის სიგრძეა 180 სმ-მდე, სიმაღლე 100 სმ-მდე, წონა 200კგ-ს აღწევს. სხეული დაფარულია უხეში ჯაგრისით, შეფერილობა მორუხო-მურაა, გოჭებს აქვთ ბაცი-მურა შეფერადება და გასწვრივი ნათელი ზოლები ზურგსა და გვერდებზე.
გავრცელება: ევროპა, კავკასია, აზია ჩრდილოეთამდე- ციმბირის სამხრეთ ნაწილისა და შორეული აღმოსავლეთის ჩათვლით, ჩრდილო აფრიკა. საქართველოში გვხვდება როგორც ჭალის ტყეებში, ასევე მთის ტყეებში ზღვის დონიდან 100-2500 მ სიმაღლის ფარგლებში, მაგრამ ადგილ-ადგილ ლაგოდეხის, ყვარლის, წითელწყაროს, სიღნაღის, გარდაბნის, დუშეთის, კასპის, ახალციხის, ასპინძის, ფოთის, ლანჩხუთის, წალენჯიხის რაიონებში და აგრეთვე აფხაზეთის ზოგიერთ ადგილას.
ცხოვრების ნირი: ტყის ტიპიური ბინადარია მაგრამ ველებზეც გადის და ამ დროს დიდი მანძილით შორდება ტყეს. საწოლარებს იკეთებს გაუვალ ეკლიან ბუჩქნარებში ან ლელის შალდამებში მდინარეების და სხვა წყალსატევების ნაპირებზე, სადაც არის წყალი და (საბანაო) ადგილები. კარგად არის შეგუებული ნაირგვარ ეკოლოგიურ პირობებს რასაც ხელს უწყობს ის, რომ გარეული ღორი ყველაფრისმჭამელია. ძირითად საკვებს შეადგენენ მერქნიანი მცენარეების ნაყოფები, ტუბურები, ფესვურები, განსაკუთრებით უყვარს ძირხვენის ტკბილი ფესვები. სწრაფად იზრდება და გამრავლების უნარს იძენს წლინახევრის ასაკში. ხურაობა მიმდინარეობს ნოემბერ-დეკემბერში, გოჭებს ჰყრის მარტ-აპრილში; თითო ნაყარში არის 3-7 გოჭი . კოლტებათ ცხოვრობს, ამასთან კოლტები საკმაოდ მრავალრიცხოვანია, რაც აადვილებს თავდაცვას მტრებისაგან.
სამეურნეო მნიშვნელობა: იძლევა მაღალხარისხოვან ხორცს, ქონს, ტყავსა და ჯაგარს. ჩლიქებისა და ეშვებისგან ამზადებენ ღილებსა და სხვა ნაირგვარ ნაკეთობას. ძვირფასი სანადირო ობიექტია:ღორზე ნადირობენ მორეკვით,სახუნდარში წინდაწინ შერჩეულ საკვებ ადგილებზე ჩასაფრებით და სხვა ხერხებით. სპორტული და საინტერესოა ტყიანი და ეკალბარდიანი ადგილების მორეკვა მდევარი ძაღლებით და სპეციალური მომრეკების საშუალებით. ღორზე სასროლი ვაზნა სპეციალურად იაკანის, ბრენეკის ან მრგვალი ტყვიით უნდა იყოს დატენილი. დღევანდელი მდგომარეობით ღორზე მხოლოდ კერძო მეურნეობებში შეიძლება ნადირობა.

გარეულ ღორზე ნადირობა აკრძალულია