ცხოველების დახასიათება პარამეტრები

[ლევანა90]

კეთილშობილი ირემი (Cervus elaphus), წყვილჩლიქოსანი ცხოველი ირმისებრთა ოჯახისა. მისი სხეულის სიგრძე 240 სმ აღწევს, წონა 300 კგ. რქიანი მხოლოდ ხარია. აქვს გრძელი და წვრილი ფეხები, მოკლე კუდი, დიდი და ოვალური ყურები. ნუკრები ხალებიანი არიან, მოზრდილებს კი ხალები ნაკლებად ემჩნევათ. გავრცელებულია ევროპაში (გარდა ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილისა), მცირე, შუა, ცენტრალური და აღმოსავლე აზიაში, ჩრდილოეთ ამერიკის ზომიერ სარტყელში. იკვებება მცენარეულობით. აქტიურია როგორც დღისით, ისე ღამით. დიდ ნაბიჯებს ადგამს, დამფრთხალი კეთილშობილი ირმის ნახტომის სიგრძე 5-6 მ აღწევს, კარგად ცურავს. განვითარებული აქვს ყნოსვა და სმენა. ჯოგური, პოლიგამიური ცხოველია. მყვირალობა 1 თვეს და მეტხანს გრძელდება. მასობრივი მყვირალობა სექტემბრის დასასრულს შეიმჩნევა. ხარები ამ პერიოდში ჩხუბობენ, ზოგჯერ ერთმანეთს რქებს ამტვრევენ და ჭრილობასაც აყენებენ. მაკეობა 8,5 თვე გრძელდება, შობს 1, იშვიათად 2 ნუკრს. სქესობრივად მე-3 წელს მწიფდება. ცოცხლობს 20 წლამდე (ტყვეობაში 25-30 წელს). კეთილშობილი ირემი რქებს ყოველწლიურად იცვლის (უმთავრესად მარტ-აპრილში). ახალი რქების ზრდა ივნის-ივლისში მთავრდება. რქების ტოტების რიცხვი 20-მდე აღწევს. კეთილშობილი ირმის რამდენიმე ქვესახეობა არსებობს, რომელთაგან საქართველოში გვხვდება 1. ჩვენში კეთილშობილი ირემი უმთავრესად ნაკრძალებში (ბორჯომის, ლაგოდეხის) ჰყავთ. ირემზე ნადირობა მე-20 საუკუნის დასაწყისში აიკრძალა, ჯერ განსაზღვრული, შემდეგ კი განუსაზღვრელი ვადით. შეტანილ იყო საქართველოს სსრ. წითელ წიგნში (1982წ) და კვლავ რჩება საქართველოს ამჟამად მოქმედ ”წითელ ნუსხაში” (დამტკიცებული 2006 წლის 2 მაისს, საქართველოს პრეზიდენტის #303 ბრძანებულებით ”საქართველოს წითელი ნუსხის შესახებ”).



ნუტრია (Myocastor coypus), ძუძუმწოვარი ცხოველი მღრღნელების რიგისა. მისი მასა 12 კფ-ს აღწევს. აქვს მომრგვალო, გრძელვიბრისებიანი ცხვირი. უკანა კიდურების თითები აპკითაა შეერთებული. გავრცელებულია სამხრეთ ამერიკის ზომიერ და სუბტროპიკულ სარტყელში. საქართველოში შემოყვანილია 1932 წელს და ამჟამად გვხვდება აფხაზეთიდან ქობულეთამდე, აღმოსავლეთით კი ზესტაფონის რაიონამდე აღწევს. ბინადრობს მდინარეებისა და ტბების დაჭაობებულ სანაპიროებზე, მურყნიან-ლაქაშიან ჭაობებში. კარგად ცურავს და ყვინთავს. იკვებება როგორც მცენარეული, ისე ცხოველური საკვებით. შობს 4-6, იშვიათად 1-12 ნაშიერს. აქვს ძვირფასი ბეწვი, იყენებენ ხორცსაც (გემოთი კურდღლისას წააგავს)

კურდღლისებრნი (Leporidae), ძუძუმწოვრების ოჯახი კუდღლისნაირების რიგისა. სხეულის სიგრძეა 30-60 ამ, აქვთ ბოლოწაწვეტებული, გრძელი ყურები, მოკლე კუდი. სახეობათა უმრავლესობას უკანა კიდურები წინაზე გრძელი აქვს. ფეხისგულები ხშირი ჯაგრითაა დაფარული. გავრცელებული არიან მთელ დედამიწაზე, გარდა მადაგასკარისა, სამხრეთ ამერიკის სამხრეთ ოლქებისა და ანტარქტიდისა. ბინადრობენ მრავალფეროვან გარემოში. აქტიური არიან მთელი წელი. იკვებებიან ბალახით, ხის ქერქით, კვირტებით, ტოტებით. წელიწადში 4-ჯერ შობენ 2-8 (15-მდე) ნაშიერს, რომელთა უმეტესობას სხეული ბალნით აქვს დაფარული და სიატულიც შეუძლია. ოჯახში 8 გვარია. ყოფილ სსრკ-ში ბინადრობს 5 სახეობის კურდღლისებრნი: ბოცვერი (Oryctolagus cuniculus), მანჯურიული კურდღელი (Caprolagus brachyurus), თეთრი კურდღელი (Leporidae timidus), რუხი კურდღელი (Leporidae europaecus), კურდღელი-ტოლაი (Leporidae tolai). საქართველოში გვხვდება მხოლოდ 1 სახეობა (რუხი კურდღელი). აკლიმატიზებული არიან ავსტრალიასა და მრავალ კუნძულზე. კურდღლისებრთა მრავალი წარმომადგენელი სარეწაო ან სპორტული ნადირობის ობიექტია. ზოგი ზიანს აყენებს საძოვარს, ხეხილის ბაღს, ტყის ნარგავს, ავრცელებს ინფექციურ დაავადებათა გადამტანებს

[ზახარა]

კეთილშობილი ირემი - Cervus elaphus



ირმების ოჯახის ტიპიური წარმომადგენელია. საქართველოში ბინადრობს ქვესახეობა კავკასიური ირემი.
აღწერილობა: სხეულის სიგრძე 2,5, - 3,0 მეტრამდეა, სიმაღლე მინდაოში 120 – 160 სმ, წონა 200 – 400 კგ. მდედრები შესამჩნევად ნაკლები ზომისაა, ვიდრე მამრები. რქები 1,5 მეტრამდე სიგრძის ეზრდება, რქების ტოტების რიცხვი 20-მდე აღწევს და მხოლოდ მამრებს გააჩნია .რქები სცვივა ყოველწლიურად მარტში, ხოლო იმავე წლის ივლისისათვის სრულად ვითარდება ახალი. საგაზაფხულო განგური მთავრდება მაისში და ბეწვი იძენს მოწითალო შეფერილობას. საშემოდგომო განგური მთავრდება ნოემბრის ბოლოსთვის და ბეწვი იღებს რუხ შეფერილობას. ნუკრებს აქვთ მკაფიო შეფერილობა და მრავალი ლაქა.
გავრცელება: ევროპა, აზია, ჩრდილო აფრიკა, ჩრდილო ამერიკა. საქართველოს ტერიტორიაზე ირემი შერჩენილია ძირითადად მთის ტყეების ზონაში, ზღვის დონიდან 500 – 2500 მ სიმაღლეზე. ჭალის ტყეებში მოისპო, გარდა გარდაბნის სამონადირეო - სატყეო მეურნეობის ჭალის ტყისა და მდ. მტკვრის ნაპირებზე. ამჟამად გვხვდება მცირე რაოდენობითა და მხოლოდ ზოგიერთ ნაკვეთზე ლაგოდეხის, ყვარლის, თიანეთის , დუშეთის, ლენინგორის, მცხეთის, ბორჯომის, ადიგენის, ასპინძის, ახალციხის და გაგრის რაიონებში. რაოდენობის შემცირებასთან დაკავშირებით ირმის გავრცელების ადგილებზე ნადირობა ირემზე აკრძალულია.
ცხოვრების ნირი : ტყის ტიპიური ბინადარია. სახლდება ტყის ისეთ ნაკვეთებზე, სადაც ხშირია უხვბალახიანი ველობები. უპირატესობას აძლევს ტყის იმ უბნებს, სადაც არის კარგად განვითარებული ქვეტყე და წყალიც. ირემს უყვარს ბანაობა და ზამთარშიც ხშირად ბანაობს. წყლისა და მარილის გულისთვის გადალახავს დიდ მანძილს, მარილი ესაჭიროება წლის ყველა სეზონში. ძოვს დილით და საღამოთაც (მთელი ღამის განმავლობაში), დღისით კი ისვენებს, ჭამს ბალახს, ტოტებს, ყლორტებს და ხეების კვირტებს. საჭიროებს საკვების დიდ რაოდენობას. ერთ ჯერზე ჭამს 15 – 20 კგ საკვებს.
ხურაობა ეწყება სექტემბერში, მას თან სდევს მამრების მყვირალობა, ხარები ამ პერიოდში ჩხუბობენ, ზოგჯერ ერთმანეთს რქებს ამტვრევენ და ჭრილობასაც აყენებენ. მაის - ივლისში მდედრები შობენ თითო ნუკრს, ზოგჯერ ორს. დაბადების შემდეგ, პირველი დრეების განმავლობაში, ნუკრი დედას არ დაჰყავს, არამედ ტოვებს მას ბალახებში დამალულს, დახედავს დღეში რამდენჯერმე და ძუძუს აწოვებს. გამრავლების უნარი უჩნდება 2 წლის ასაკში, ზრდა მთავრდება სიცოცხლის მე-5 წელს, სიცოცხლის ხანგრძლივობა 20 წლამდეა.
ირემი ვერ ეგუება ადამიანის მოქმედებისაგან შეცვლილ ბუნებრივ პირობებს, აგრეთვე ადამიანის, ძაღლებისა და შინაური პიტუტყვის მოძრაობასა და ხმებსაც. ასეთ შემთხვევაში ირემი შორს მიდის სხვაგან. ჯოგურ ცხოვრებას ეწევა, ძლიერ ფრთხილი ცხოველია, შორიდან გრძნობს საფრთხის მოახლოვებას, დამფრთხალი კეთილშობილი ირმის ნახტომის სიგრძე 5- მ აღწევს .
სამეურნეო დანიშნულება: ძვირფასი სამონადირეო - სარეწაო ცხოველია, იძლევა დელიკატესურ ხორცს, ქონს, ტყავს, ძვირად ფასობს რქები. ჩლიქები, რომლებსაც ღილებისა და სხვა ნაკეთობათა დასამზადებლად იყენებენ.

ნადირობა აკრძალულია