მღრღნელები, დახასიათება პარამეტრები

[ზახარა]

მთიური ბრუცა – Spalax Leucodon



ეკუთვნის ბრუცების ოჯახს
აღწერილობა : უფრო პატარაა , ვიდრე გიგანტური და ჩვეულებრივი ბრუცები. სხეულის სიგრძე აღწევს 230 მმ –ს , ტერფისა 28 მმ , ზურგის მხარე შეფერილია მოვერცხლისფრო მუქად.
გავრცელება : შუა ევროპის სამხრეთი , მოლდავეთი და მასთან მიმდებარე უკრაინის ნაწილი , მცირე აზია , ამიერკავკასია , საქართველოში ახალქალაქის , ასპინძისა და წალკის რაიონები.
ცხოვრების ნირი : მთის ველების ტიპიური , სახლდება ჩვეულებრივ მთების ფერდობებზე. ხშირად გვხვდება თავთავიანი კულტურების , ჭარხლისა და კარტოფილის ნათესებში. იკვებება ფესვებით , ფესურებით , ბოლქვებით , ტუბერებით, ჭამს მცენარის მიწისზედა ნაწილებსაც. მრავლდება წელიადში ერთჯერ , მარტიდან – ივნისამდე , შობს 2 –4 ნაშიერს.
სამეურნეო მნიშვნელობა: სოროების თხრისას აზიანებს მცენარეთა მიწის ქვეშა ნაწილებს , ხოლო ამ დროს მიწის ზედაპირზე წარმოქმნილი მიწის გროვები ხელს უშლიან თივის აღებასა და სხვა სამუშაოთა შესრულებას. აგროვებს საკვების დიდ მარაგს; მაგალითად , მიწისქვეშა საკუჭნაოში გვხვდება 10– 15 კგ მომარაგებული კარტოფილი და ჭარხალი. ეს იმის მაჩვენებელია , რომ ბრუცა მნიშვნელოვან ზარალს აყენებს სოფლის მეურნეობას . ბეწვის მდარე ხარისხის გამო სარეწაო მნიშვნელობა არა აქვს.



კავკასიური თაგვანა – Sicista caucasica


ეკუთვნის თაგვანასებრთა ოჯახს.

აღწერილობა: ძალიან მცირე ზომის მღრღნელია, სხეულის სიგრძე აღწევს 70 მმ–ს,
კუდი სხეულზე გრძელია , მისი სიგრძე აღწევს 115 მმ–ს. ყურის სიგრძე 12 მმ , ტერფისა 18 მმ – მდე . კავკასიური თაგვანა მკვეთრად განსხვავდება ამავე გვარში შემავალი დანარჩენი სახეობებისაგან იმით , რომ ძურგის შეფერილობა ერთგვაროვანია ჩალისფერ–მურადან ყავისფერ–ჟანგისფერამდე , ამასთან ზურგზე მუქი ზოლი არა აქვს.
გავრცელება: კავკასია. საქართველოში გვხვდება დიდი კავკასიონის დასავლეთ ნაწილში და მცირე კავკასიონზე. ბინადრობს მთების შუა და ზედა ზოლში , მცირერიცხოვანი სახეობაა.

[ზახარა]

ჩია თაგვი – Micromus minutus

ეკუთვნის თაგვისებრთა ოჯახს.
აღწერილობა : მცირე ზომის თაგვია . სხეულის სიგრძე აღწევს 70 მმ –ს , კუდის სიგრძე სხეულის სიგრძის ტოლია ან , ჩვეულებრივად რამდენადმე ნაკლებია , ყურები მოკლეა . ყურების ნიჟარის შიგნითა ზედაპირზე კანის ნაკეცია , რომელსაც შეუძლია დახუროს სმენის ხვრელი. უკანა ფეხების ტერფის სიგრძე აღწევს 16 მმ –ს . ბეწვის შეფერილობა ცვალებადია , ზურგის მხარეზე ის ჩვეულებრივად მოყვითალო – მურაა , ხოლო მუცელზე თეთრი.
გავრცელება : ევროპა , აზია , ამიერკავკასიაში : შავი ზღვის სანაპირო საქართველოს რესპუბლიკის ჩრდილოეთი საზღვრიდან სამხრეთით – სოხუმამდე და კასპიის ზღვის სანაპირო აზერბაიჯანის ტერიტორიის ფარგლებში.
ცხოვრების ნირი : ღია ლანდშაფტების ბინადარია; ბინადრობს მაღალი ბალახითა და ბუჩქებით დაფარულ მინდვრებში. ხშირად გვხვდება დამუშავებულ მინდვრებში , მაღალი ბალახით დაფარულ მიჯნებსა და გზის პირებზე . იკვებება მრავალნაირი მცენარეების თესლებითა და მწვანე ნაწილებით , სასოფლო – სამეურნეო მარცვლოვანი და პარკოსანი მცენარეების ნაყოფითა და თესლებით . მრავლდება წლის თბილ დროს და ასწრებს წელიწადში 4 ნაყარის მოცემას . თითოეულ ნაყარში რვამდე ნაშიერია . მაკეობა 18 –20 დღეს გრძელდება . სქესობრივ სიმწიფეს აღწევს 1,5 თვის ასაკში.
სამეურნეო მნიშვნელობა : აზიანებს მარცვლოვანი და პარკოსანი მცენარეების ნათესებს , განსაკუთრებიტ მასობრივი გამრავლების წლებში.





მინდვრის თაგვი - Apodemus agrarius

ეკუთვნის თაგვისებრთა ოჯახს.
აღწერილობა : სხვა თაგვებისაგან მკვეთრად განსხვავდება იმით , რომ ზურგზე შავი ან ყავისფერი – შავი ზოლი გასდევს . სხეულის სიგრძე 125 მმ –ს აღწევს , კუდის 90 მმ , ყურის 13 მმ , უკანა ფეხების ტერფისა 22 მმ . ბეწვის უხეშია ,მისი შეფერილობა სხეულის ზედა მხარეზე მოქარცისფრო – მურაა , მუცელზე თეთრი . წინა კიდურთა შორის ლაქა არ გააჩნია ; ამით ეს სახეობა განსხვავდება გვარის სხვა სახეობებისაგან .
გავრცელება : ფართოდაა გავრცელებული დასავლეთ და აღმოსავლეთ ევროპაში , ჩინეთის ჩრდილოეთ – აღმოსავლეთ ნაწილში , კორეის ნახევარკუნძულზე . ევროპული ნაწილი , (ტაიგის და ტუნდრის გარდა ) , შუა და ქვემო ურალი , ჩრდილო კავკასია , ჩრდილო და აღმოსავლეთ ყაზახეთი , შორეული აღმოსავლეთი . საქართველოში შავი ზღვის სანაპირო სოხუმიდან ჩრდილოეთით.
ცხოვრების ნირი : ტყისა და ტყე – ველის ტიპიური ბინადარია , თუმცა ველის ზონაშიც გვხვდება . სახლდება ჩვეულებრივად ბუჩქნარებში , სხვადასხვა მცენარეთა (მაგალითად მანდარინის) პლანტაციებში , მარცვლოვანთა ნათესებში . აღნიშნულია საცხოვრებელ და სამეურნეო ნაგებობებში შეღწევის შემთხვევები . იკვებება ძირითად მარცვლოვან და სხვა მცენარეთა ვეგეტატიური ნაწილებითა და თესლებით , კენკრით , ხილით ; შემჩნეულია რომ ჭამს მწერებსაც . წელიწადში იძლევა 4 –5 ნაყარს ; ერთ ჯერზე შობს 3–7 ნაშიერს . მაკეობის ხანგრძლივობა 22 დღემდეა . სქესობრივ სიმწიფეს აღწევს 3თვის ასაკში . ცხოვრობს ნიადაგში გათხრილ მარტივ სოროში , რომელსაც 3 –4 გამოსასვლელი ხვრელი აქვს .
სამეურნეო მნიშვნელობა : საგრძნობლად აზიანებს სასოფლო – სამეურნეო მცენარეების ნათესებს , ხეხილის ბაღებს , ქარსაცავ ნარგავებს და ტყის ჯიშთა სანერგეებს.