მღრღნელები, დახასიათება პარამეტრები

[ზახარა]

მთიური ბრუცა – Spalax Leucodon



ეკუთვნის ბრუცების ოჯახს
აღწერილობა : უფრო პატარაა , ვიდრე გიგანტური და ჩვეულებრივი ბრუცები. სხეულის სიგრძე აღწევს 230 მმ –ს , ტერფისა 28 მმ , ზურგის მხარე შეფერილია მოვერცხლისფრო მუქად.
გავრცელება : შუა ევროპის სამხრეთი , მოლდავეთი და მასთან მიმდებარე უკრაინის ნაწილი , მცირე აზია , ამიერკავკასია , საქართველოში ახალქალაქის , ასპინძისა და წალკის რაიონები.
ცხოვრების ნირი : მთის ველების ტიპიური , სახლდება ჩვეულებრივ მთების ფერდობებზე. ხშირად გვხვდება თავთავიანი კულტურების , ჭარხლისა და კარტოფილის ნათესებში. იკვებება ფესვებით , ფესურებით , ბოლქვებით , ტუბერებით, ჭამს მცენარის მიწისზედა ნაწილებსაც. მრავლდება წელიადში ერთჯერ , მარტიდან – ივნისამდე , შობს 2 –4 ნაშიერს.
სამეურნეო მნიშვნელობა: სოროების თხრისას აზიანებს მცენარეთა მიწის ქვეშა ნაწილებს , ხოლო ამ დროს მიწის ზედაპირზე წარმოქმნილი მიწის გროვები ხელს უშლიან თივის აღებასა და სხვა სამუშაოთა შესრულებას. აგროვებს საკვების დიდ მარაგს; მაგალითად , მიწისქვეშა საკუჭნაოში გვხვდება 10– 15 კგ მომარაგებული კარტოფილი და ჭარხალი. ეს იმის მაჩვენებელია , რომ ბრუცა მნიშვნელოვან ზარალს აყენებს სოფლის მეურნეობას . ბეწვის მდარე ხარისხის გამო სარეწაო მნიშვნელობა არა აქვს.



კავკასიური თაგვანა – Sicista caucasica


ეკუთვნის თაგვანასებრთა ოჯახს.

აღწერილობა: ძალიან მცირე ზომის მღრღნელია, სხეულის სიგრძე აღწევს 70 მმ–ს,
კუდი სხეულზე გრძელია , მისი სიგრძე აღწევს 115 მმ–ს. ყურის სიგრძე 12 მმ , ტერფისა 18 მმ – მდე . კავკასიური თაგვანა მკვეთრად განსხვავდება ამავე გვარში შემავალი დანარჩენი სახეობებისაგან იმით , რომ ძურგის შეფერილობა ერთგვაროვანია ჩალისფერ–მურადან ყავისფერ–ჟანგისფერამდე , ამასთან ზურგზე მუქი ზოლი არა აქვს.
გავრცელება: კავკასია. საქართველოში გვხვდება დიდი კავკასიონის დასავლეთ ნაწილში და მცირე კავკასიონზე. ბინადრობს მთების შუა და ზედა ზოლში , მცირერიცხოვანი სახეობაა.

[ზახარა]

მცირეაზიური ტყის თაგვი - Apodemus mystacinus


თაგვისებრთა ოჯახის წარმომადგენელია .

აღწერილობა : სხეულის სიგრძე აღწევს 131 მმ , კუდის 138 მმ , უკანა ფეხის ტერფის 29 მმ . ბეწვის შეფერილობა მკვეთრად განსხვავდება სხვა სახეობებისაგან : ის მუქი რუხია და მოქარცისფრო ელფერი არა აქვს . მუცელი თეთრი .
გავრცელება : არეალი საკმაოდ შეზღუდულია : ბალკანეთის ნახევარკუნძული , მცირე აზია. სქაქართველოში : დასავლეთ საქართველო (აფხაზეთი , სამეგროლოს ქედი , გურია , აჭარის ქედი და სხვ.)
ცხოვრების ნირი : ტყის ზონის ბინადარია , სახლდება ბუჩქნარითა და ნაღალი ბალახით დაფარულ მშრალ კირქვიან ფერდობებზე . ენგურის ხეობაში გვხვდება ბზით დაფარულ მთის კალთებზე . ძირითად საკვებს შეადგენს ნაირგვარი მცენარეების თესლები . სოროებს არ თხრის , სახლდება ბუნებრივ თავშესაფრებში , ქვის ქვეშ , კლდის ნაპრალში , ხის ფუღუროში , ქვის ღობე – ყორეში და სხვ. მაკე მდედრები გვხვდებიან მაის – ოქტომბერში . ემბრიონების რაოდენობა აღწევს 6 –ს . სახეობის ბიოლოგია საერთოდ არასაკმარისად არის ცნობილი .








ტყის თაგვი - Apodemus sylavaticus


ეკუთვნის თაგვისებრთა ოჯახხს.
აღწერილობა : სხეულის სიგრძე 120 მმ – ს აღწევს , კუდის 127 მმ , ყურის 19 მმ , უკანა ფეხის ტერფის სიგრძეა 25 მმ , შეფერილობაში ჭარბობს მოყვითალო – ქარცისფერი . ზურგის გასწვრივ შავი ზოლი არ აქვს , წინა კიდურებს შორის რიგ შემთხვევაში არის მოგრძო ყვითელი ლაქა , მუცელი უფრო ხშირად თეთრია.
გავრცელება : ევროპა , ჩრდოლოეთ აფრიკა , დასავლეთ და სამხრეთ აზია , საქართველოში ბინადრობს თითქმის ყველგან , ზღვის დონიდან 3000მ სიმაღლემდე .
ცხოვრების ნირი : ადგილსამყოფელი მრავალგვარია : ტყეები , ბუჩქნარები , სუბალპური და ალპური მდელოები , სასოფლო – სამეურნეო მცენარეების ნათესები , ქარსაცავი ზოლები , ცოცხალი ღობეები ; აღწევს ველის ზონაშიც , ხშირად გვხვდება საცხოვრებელ სა სამეურნეო ნაგებობებში . მის საკვებს შეადგენს მერქნიანი ჯიშების თესლები და წვნიანი ნაყოფები , კაკლის ხისა და თხილის ნაყოფები , მზესუმზირისა და სხვა სასოფლო – სამეურნეო მცენარეების თესლები . თავშესაფარად გამოიყენება ხეების ფუღუროები , ქვაყრილები , ადგილები ხეთა ფესვებისა და წაქცეული ხეების ქვეშ , ღობეყორე და სხვ . ღია ადგილებში თხრის მარტივ სოროებს ან სახლდება სხვა ცხოველების , ჩვეულებრივად მინდვრიების სოროებში . წლის განმავლობაში მრავლდება 4 –5 ჯერ ; თითო ჯერჯზე შობს 12 –მდე , საშუალოდ კი 5 – 6 ნაშიერს . გამრავლების უნარი უნვითარდება 3 თვის ასაკში .
სამეურნეო მნიშვნელობა : მერქნიანი ჯიშების თესლების განადგურებით ხელს უშლის ტყის განახლებას . აზიანებს ახალგაზრდა ხეებს – სანერგეებში და ხელოვნური ტყის ნარგავებში . ზარალს აყენებს მარცვლოვანი და სხვა სასოფლო – სამეურნეო კულტურების მოსავალს . ამის გარდა , რიგი ინფექციური დაავადებების მტარებელია და გამავრცელებელი.