მღრღნელები, დახასიათება პარამეტრები

[ზახარა]

მთიური ბრუცა – Spalax Leucodon



ეკუთვნის ბრუცების ოჯახს
აღწერილობა : უფრო პატარაა , ვიდრე გიგანტური და ჩვეულებრივი ბრუცები. სხეულის სიგრძე აღწევს 230 მმ –ს , ტერფისა 28 მმ , ზურგის მხარე შეფერილია მოვერცხლისფრო მუქად.
გავრცელება : შუა ევროპის სამხრეთი , მოლდავეთი და მასთან მიმდებარე უკრაინის ნაწილი , მცირე აზია , ამიერკავკასია , საქართველოში ახალქალაქის , ასპინძისა და წალკის რაიონები.
ცხოვრების ნირი : მთის ველების ტიპიური , სახლდება ჩვეულებრივ მთების ფერდობებზე. ხშირად გვხვდება თავთავიანი კულტურების , ჭარხლისა და კარტოფილის ნათესებში. იკვებება ფესვებით , ფესურებით , ბოლქვებით , ტუბერებით, ჭამს მცენარის მიწისზედა ნაწილებსაც. მრავლდება წელიადში ერთჯერ , მარტიდან – ივნისამდე , შობს 2 –4 ნაშიერს.
სამეურნეო მნიშვნელობა: სოროების თხრისას აზიანებს მცენარეთა მიწის ქვეშა ნაწილებს , ხოლო ამ დროს მიწის ზედაპირზე წარმოქმნილი მიწის გროვები ხელს უშლიან თივის აღებასა და სხვა სამუშაოთა შესრულებას. აგროვებს საკვების დიდ მარაგს; მაგალითად , მიწისქვეშა საკუჭნაოში გვხვდება 10– 15 კგ მომარაგებული კარტოფილი და ჭარხალი. ეს იმის მაჩვენებელია , რომ ბრუცა მნიშვნელოვან ზარალს აყენებს სოფლის მეურნეობას . ბეწვის მდარე ხარისხის გამო სარეწაო მნიშვნელობა არა აქვს.



კავკასიური თაგვანა – Sicista caucasica


ეკუთვნის თაგვანასებრთა ოჯახს.

აღწერილობა: ძალიან მცირე ზომის მღრღნელია, სხეულის სიგრძე აღწევს 70 მმ–ს,
კუდი სხეულზე გრძელია , მისი სიგრძე აღწევს 115 მმ–ს. ყურის სიგრძე 12 მმ , ტერფისა 18 მმ – მდე . კავკასიური თაგვანა მკვეთრად განსხვავდება ამავე გვარში შემავალი დანარჩენი სახეობებისაგან იმით , რომ ძურგის შეფერილობა ერთგვაროვანია ჩალისფერ–მურადან ყავისფერ–ჟანგისფერამდე , ამასთან ზურგზე მუქი ზოლი არა აქვს.
გავრცელება: კავკასია. საქართველოში გვხვდება დიდი კავკასიონის დასავლეთ ნაწილში და მცირე კავკასიონზე. ბინადრობს მთების შუა და ზედა ზოლში , მცირერიცხოვანი სახეობაა.

[ზახარა]

წითელქუდა მექვიშია – Meriones libycus


ეკუთვნის მექვიშიების ოჯახს.
აღწერილობა : სხეულის სიგრძე 170მმ-მდე , კუდის 172მმ , უკანა ფეხის ტერფის – 37მმ , ყურის 21 მმ . ზურგის მხარე მუქი რუხია მოყვითალო ელფერით , მუცლის მხარე მორუხო-თეთრია , კუდი მოყვითალო-ქარცია, ბოლოში მოყავისფრო-შავი ფუნჯი აქვს. მკერდზე არის მოყვითალო ლაქა.
გავრცელება : ჩრდილოეთი აფრიკა , არაბეთის ნახევარკუნძული , პალესტინა , სირია , ირანი , ავღანეთი , შუა აზია , ყაზახეთი , აღმოსავლეთი ამიერკავკასია – მტკვარ-არეზის დაბლობი კასპიის ზღვიდან თითქმის თბილისამდე . საქართველოში სამგორის და ელდარის ველები .
ცხოვრების ნირი : ბინადრობს ვაკეებისა და მთის წინების ველებსა და ნახევარუდაბნოებში , სასოფლო-სამეურნეო მცენარეების (მრავალწლიანი ბალახების , მარცვლოვნების და სხვ.) , საცხოვრებელ და სამეურნეო ნაგებობებში . იკვებება მცენარეებით , განსაკუთრებით მარცვლოვანებით . საზამთროდ იმარაგებს საკვებს – ველურ და სასოფლო-სამეურნეო მცენარეთა ნაყოფებისა და თესლებს . თხრის რთულ სოროებს , სადაც ბევრია მიწისქვეშა სასვლელები , ბუდისა და საკუჭნაო საკნები და გამოსასვლელი ხვრელები(2-4-დან 15-20 ხვრელამდე) . სოროების თხრის დროს მიწის ზედაპირზე წარმოიქმნება მიწის გროვები , რომელთა დიამეტრი 1 მეტრს აღწევს . ზაფხულობით აქტიურია უფრო ღამ-ღამობით , ზამთარში კი დღისით . მრავლდება წლის თბილ პერიოდში . წელიწადში ასწრებს 3-ჯერ გამრავლებას ; თითო ჯერზე შობს 6-7 ნაშიერს . მაკეობის ხანგრძლივობა 22-24 დღეა . გამრავლების უნარი უვითარდება 3 თვის ასაკში .
სამეურნეო მნიშვნელობა : აზიანებს თავთავიანი კულტურების და მრავალწლიანი საკვები ბალახების ნათესებს . მიწისქვეშა სასვლელების თხრის დროს ამონაყარი მიწის გროვებით აუარესებს სათიბ-საძოვრებს . მთელი რიგი ინფექციური დაავადებების , განსაკუთრებით შავი ჭირის მტარებელია და გამავრცელებელი .