მღრღნელები, დახასიათება პარამეტრები

[ზახარა]

მთიური ბრუცა – Spalax Leucodon



ეკუთვნის ბრუცების ოჯახს
აღწერილობა : უფრო პატარაა , ვიდრე გიგანტური და ჩვეულებრივი ბრუცები. სხეულის სიგრძე აღწევს 230 მმ –ს , ტერფისა 28 მმ , ზურგის მხარე შეფერილია მოვერცხლისფრო მუქად.
გავრცელება : შუა ევროპის სამხრეთი , მოლდავეთი და მასთან მიმდებარე უკრაინის ნაწილი , მცირე აზია , ამიერკავკასია , საქართველოში ახალქალაქის , ასპინძისა და წალკის რაიონები.
ცხოვრების ნირი : მთის ველების ტიპიური , სახლდება ჩვეულებრივ მთების ფერდობებზე. ხშირად გვხვდება თავთავიანი კულტურების , ჭარხლისა და კარტოფილის ნათესებში. იკვებება ფესვებით , ფესურებით , ბოლქვებით , ტუბერებით, ჭამს მცენარის მიწისზედა ნაწილებსაც. მრავლდება წელიადში ერთჯერ , მარტიდან – ივნისამდე , შობს 2 –4 ნაშიერს.
სამეურნეო მნიშვნელობა: სოროების თხრისას აზიანებს მცენარეთა მიწის ქვეშა ნაწილებს , ხოლო ამ დროს მიწის ზედაპირზე წარმოქმნილი მიწის გროვები ხელს უშლიან თივის აღებასა და სხვა სამუშაოთა შესრულებას. აგროვებს საკვების დიდ მარაგს; მაგალითად , მიწისქვეშა საკუჭნაოში გვხვდება 10– 15 კგ მომარაგებული კარტოფილი და ჭარხალი. ეს იმის მაჩვენებელია , რომ ბრუცა მნიშვნელოვან ზარალს აყენებს სოფლის მეურნეობას . ბეწვის მდარე ხარისხის გამო სარეწაო მნიშვნელობა არა აქვს.



კავკასიური თაგვანა – Sicista caucasica


ეკუთვნის თაგვანასებრთა ოჯახს.

აღწერილობა: ძალიან მცირე ზომის მღრღნელია, სხეულის სიგრძე აღწევს 70 მმ–ს,
კუდი სხეულზე გრძელია , მისი სიგრძე აღწევს 115 მმ–ს. ყურის სიგრძე 12 მმ , ტერფისა 18 მმ – მდე . კავკასიური თაგვანა მკვეთრად განსხვავდება ამავე გვარში შემავალი დანარჩენი სახეობებისაგან იმით , რომ ძურგის შეფერილობა ერთგვაროვანია ჩალისფერ–მურადან ყავისფერ–ჟანგისფერამდე , ამასთან ზურგზე მუქი ზოლი არა აქვს.
გავრცელება: კავკასია. საქართველოში გვხვდება დიდი კავკასიონის დასავლეთ ნაწილში და მცირე კავკასიონზე. ბინადრობს მთების შუა და ზედა ზოლში , მცირერიცხოვანი სახეობაა.

[ზახარა]

ალპური თოვლა მემინდვრია - Microtus nivalis

ეკუთვნის მემინდვრიების ოჯახს.
აღწერილობა : სხეულის სიგრძე 130მმ-ს აღწევს , კუდის 70მმ . სხეულის შეფერილობა ჩალისფერ-რუხია . კუდი ერთი ფერისაა , ბაცია . ფეხებიც უფრო ბაცი სეფერილობისაა , ვიდრე სხეული .
გავრცელება : დასავლეთი ევროპა , ბალკანეთის ნახევარკუნძული , მცირე აზია , სირია, პალესტინა , ამიერკავკასია . საქართველოში გვხვდება ბორჯომის ხეობაში , თრიალეთის ქედზე , დიდი კავკასიონის სამხრეთ კალთებზე და სხვაგან , ზღვის დონიდან 3800 მ სიმაღლემდე .
ცხოვრების ნირი : ბინადრობს უმთავრესად სუბალპურ და ალპურ ზონაში . მდელოებზე, კლდოვან ადგილებზე , ქვაყრილებზე , სადაც იკეთებს ბუდეს . იკვებება ნაირგვარი ბალახებით . საზამთროდ იმარაგებს ბალახოვან მცენარეებს და მათ თესლებს . მრავლდება წლის თბილ პერიოდში და ასწრებს ორჯერ გამრავლებას . თითოეულ ჯერზე იბადება ექვსამდე ნაშიერი . ამ მემინდვრიის ბიოლოგია სუსტადაა სესწავლილი .
სამეურნეო მნიშვნელობა : აზიანებს მთის მდელოების მცენარეულობას , მაგრამ მემინდვრიის მცირე რიცხობრივობის გამო ზარალი უმნიშვნელოა.






ჩვეულებრივი მემინდვრია - Microtus arvalis

ეკუთვნის მემინდვრიების ოჯახს .
აღწერილობა : საშუალო სიდიდის მემინდვრიაა . სხეული სიგრძე 140 მმ-მდეა , კუდის 49 მმ . ყერები მოკლეა , ბეწვის შეფერილობა სხეულის ზედა მხარეზე მუქი-რუხი , მოქარცისფრო ელფერით , მუცელზე მოთეთრო-რუხი . უკანა ფეხების ტერფზე მკაფიოდ ჩანს 6 ბორცვი .
გავრცელება : ევროპა , აზია , ირანსა და ოსმალეთამდე სამხრეთით და მანჯურიამდე აღმოსავლეთით . საქართველოში გვხვდება მის აღმოსავლეთ ნაწილში, დიდი კავკასიონის სამხრეთ კალთებზე და სამხრეთ საქართველოს ზეგანზე.
ცხოვრების ნირი : ბინადრობს ღია სტაციებში : ველებზე , მდელოებზე , ველობებზე , ნაჩხატსა და ხნულებზე , ბაღებსა და ნათესებში , ბოსტნებში , მიჯნებზე , გზებისა და სარწყავ არხების გასწვრივ და ა. შ. ძირითადი საკვებია ბალახების მწვანე ნაწილები და თესლები , კარტოფილი , ჭარხალი და სხვ . ცხოველმოქმედია მთელი წლის განმავლობაში . ზაფხულობით უფრო აქტიურია დილისა და საღამოს საათებში , ხოლო ზამთარში დღისით . ბინადრობს სოროში , რომელსაც თვითონ თხრის . სორო ღრმა არ არის , მაგრამ რთულია ; ის შედგება მიწისქვეშა სასვლელების ქსელებისაგან და აქვს 20-30 გამოსასვლელი ხვრელი . ბუდეს იკეთბს სოროში , 25-30 სმ სიღრმეზე . იმარაგებს საკვებს მცირე დროისათვის და ხარჯავს მას მაშინ , როცა იძულებულია იჯდეს სოროში . საზამთროდ საკვების მარაგს არ იკეთებს . მრავლდება წლის თბილი პერიოდის განმავლობაში და წელიწადში 7-მდე ნაყარს იძლევა ; თითოეულ ნაყარში ნაშიერების რაოდენობა 11-ს აღწევს . მაკეობის ხანგრძლოვობაა 20 დღე . ახალდაბადებული მემინდვრიები სწრაფად ვითარდებიან და უკვე სიცოცხლის მეორე თვეში იქყებენ გამრავლებას . თივის ზვინებში მრავლდება ზამთრობითაც .
სამეურნეო მნიშვნელობა : პურეული მარცვლოვნების დაზიანებით დათესვიდან მოსავლის აღებამდე დიდ ზარალს აყანებს სოფლის მეურნეობას , გასაკუთრებით მასობრივი გამრავლების წლებში ; ძალიან აზიანებს ჭარხლისა და კარტოფილის ნათესებს .ავრცელებს ინფექციურ დაავადებებს , ამიტომ ამ მღრღნელს სისტემატიურად ებრძვიან .