ბაზიდიანი სოკოები პარამეტრები

[კუდიგორელი]

ყურა სოკო (კაცისყურა, გარდამრიდი იუდას ყური)

hirneola judae










ნაყოფსხეული - მჯდომარეა სუბსტრატზე, 12სმ-მდე დიამეტრისაა და ადამიანის ყურს ჰგავს,ნაოჭიანია, ელასტიური, ლაბისებრი, გარედან მოყვითალო-ყავისფერია, მოიისფრო-ნაცრისფერი ან მოწითალო-მურა, წვრილხავერდოვანი ზედაპირით; შიგნითა მხრიდან ნაცრისფერ-იისფრიდან ნაცრისფერ-წითლამდე, ტიტველი.
სპორები - 11-15(23)X5-7(8) მკმ. ცილინდრულია, მოხრილი.
იზრდება ცოცხალდიდგულა ტოტებზე, ზოგჯერ გამხმარი მურყნის მერქანზედაც გაზაფხულ-შემოდგომით.
შორეულ აღმოსავლეთსა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში საჭმელად ხმარობენ. საქართველოში საჭმელად არ გამოიყენება.





წყარო საქართველოს სოკოები

[კუდიგორელი]

ჩაგა

inonotus obliquus (fr.) pil. sterlis (van.) nikol.











ნაყოფსხეული - ვითარდება ხნიერ ცოცხალ არყის ხეზე ამობურცული ამონაზარდის სახით გახევებული სხეული, რომლის ზედაპირი უსწორმასწოროდაა დახეტქილი, შავია, ადგილ-ადგილ მუქ-მურაა. გაჭრისას შიგნიდან მურაა, მოთეთრო ჩანართებით. სოკოს ნაყოფსხეული ვითარდება არყის ხის გახმობის შემდეგ ამობურცული სხეულის მოპირდაპირე მხარეს; ნაყოფსხეული ბრტყელია და ხანგრძლივად დაფარულია არყის ქერქით, ჯერ ღია მურაა, შემდეგ კი მუქდება.
იზრდება მხოლოდ ხნიერ არყის ხეებზე, მრავალწლიანია.
გამოყენება - ხალხურ მედიცინაში ჩაგას ექსტრაქტი გარკვეული ტექნოლოგიითა და დოზით გამოიყენება კუჭ-ნაწლავის დაავადებათა და კიბოს წინააღმდეგ სამკურნალოდ.




წყარო საქართველოს სოკოები

[nika1234]

სოკო ჩაგა საქართველოში არის სადმე?

[კუდიგორელი]

როგორც ჩანს არი, მე პირადად არ მინახავს, მარა წიგნი საქართველოს სოკოებზეა მარტო და მოხსენიებულია აქ.

[კუდიგორელი]

ძერანა

poluporus squamosus











ქუდი - 5-60 სმ, იზრდებაერტეულებად ან შეერთებულია რამდენიმე ეგზემპლარი ერთად, დასაწყისში მომრგვალოა და ელასტიურ-ხორცოვანია, შემდეგ - თირკმელისებრი, მარაოსებრი. ზედაპირი დაფარულია კონცენტრულად განწყობილი ყავისფერ და მუქმურა ზედაპირზე გაკრული ქერცლებით, ღია-მოყვითალოა, ჟანგმიწისფერია და მომწიფებისას თითქმის მურაა, ჰიმენოფორი დასაწყისში თეთრია, შემდეგ მოყვითალო. მილები დაღმავალია, ფორები მსხვილი კუთხოვანი, უსწორმასწოროდ დაკბილული კიდეებით.
ფეხი - მოკლეა 1-3 სმ, ჩVეულებრივ გვერდითი, ექსცენტრული, იშვიათად ცენტრალური, ძირში გაგანიერებული მუქმურა ან შავია. ზედა ნაწილში თეთრია ან ღია-მოყვითალო, ბადისებრფოროვანი, სქელი და მკვირივი.
რბილობი - თეთრია ან მოყვითალო, ჯერ წვნიანი, მსუბუქი, ხორციანი, შემდეგ მაგარი - კორპისებური.
სპორები - 10-14X4-5 მკმ. წაგრძელებულ-ელიფსისებურია, უფერული. სპორების მტვერი - თეთრი.
იზრდება მკვდარ და დაზიანებულ ხეებზე, განსაკუთრებით წიფელსა და თელაზე, მთელ სავეგეტაციო პერიოდში. საქართველოში ყველგან გვხვდება.
გამოყენება - საჭმელია ნორჩობაში, წინასწარი გათუთქვის შემდეგ. სიმწიფეში კორპდება და საჭმელად არ გამოიყენება.




წყარო საქართველოს სოკოები

[კუდიგორელი]

არყის სოკო

piptorus betulinus










ნაყოფსხეული - ბალიშის ფორმისაა ან წაგრძელებულია, 20-სმ-მდე დიამეტრისა; ჯერ მოთეთროა, შემდეგა - მოყვითალო ღია მურამდე. მილები მსხვილია, სქელგარსიანი. გამხმარ ნაყოფსხეულს კორპისებური აგებულება აქვს.
სპორები - ცილინდრულია, მოხრილი, უფერული 4,5-6X1.25-1.4 მკმ
იზრდება გამხმარ, იშვიათად ცოცხალ არყის ხეზე.
გამოყენება - საჭმელად უვარგისია. წარსულში საქართველოს მოსახლეობა გამხმარი არყის სოკოსგან სათამაშო ბურთებს თლიდა.




წყარო საქართველოს სოკოები

[გოგა]

არყის ხე არსებობს საქართველოში?რატო ვკითხულობ იცი?! ბევრი ისეთი სოკო ვნახე აქ რო არც მინახია საერთოდ და არც გამიგია.და საერთოდ მეეჭვება რო საქართველოში მოდის.

[კუდიგორელი]

გოგა
კი არის საქართველოში, მარა ფართოდ არ არი გავრცელებული. ამ სოკოებიდან ბევრი არც მე მინახავს, მაგრამ წიგნს საქართველოს სოკოები ქვია და რადგან წიგნშია შეტანილი ე.ი. არის საქართველოში.

[კუდიგორელი]

ყვითელი აბედა

laetiporus sulphureus











ნაყოფსხეული - 10-40 სმ დიამეტრისაა და 1-4 სმ სისქისა, ნახევარწრისებრი; ნარინჯისფერი ან გოგირდოვან-ყვითელი, ხშირად ვარდისფერი ელფერით, შემდეგ უფერულდება ღია მოყვითალომდე. ფორების შრე გოგირდოვან-ყვითელია.
რბილობი - რბილია, ხორცოვანი, მოყვითალო-მოთეთრო.
სპორები - 5-7X3,5-5 მკმ ფართო ელიფსისებრია, სადა; სპორების მტვერი ღია-ყვითელია.
იზრდება ფოთლოვან, იშვიათად წიწვოვან ხეებზე ზაფხულ-შემოდგომით. იწვევს მერქნის ლპობას.
გამოყენება - საჭმელად მხოლოდ ნორჩობაში იხმარება, რადგან ზრდასრული სოკოების ნაყოფსხეული გახევებულია.


ძველად საქართველოში ნამდვილი აბედა სოკოსაგან - fomes fomentarius - აბედს ამზადებდნენ, რომელიც გამოიყენებოდა ცეცხლის დასანთებად (კვეს-აბედი)


ესეც ნამდვილი აბედა სოკო







წყარო საქართველოს სოკოები

[კუდიგორელი]

ირმისტუჩა

hydnum repandum













ქუდი - ჯერ ამობურცულია, შემდგე - შუაში ჩაზნექილია, 4-10 სმ დიამეტრისა; ხშირად არასწორია; მოყვითალო, თეთრი ან მოვარდისფრო-ხორცისფერია. ქუდს ქვედა მხარეს განვითარებული ეკლები ფეხის მიმართ დაღმავალია, მყიფე მოვარდისფრო.
ფეხი - ექსცენტრულია, მოკლე, ცილინდრული, თეთრი ან მოყვითალო, ძირში ღია ჟანგისფერია.
სპორები - თითქმის სფეროსებრია, გლუვი ზედაპირით 7-8 მკმ, უფერული.
იზრდება ნიადაგზე ნაძვნარებში, შერეულ და ფოთლოვან ტყეში ზაფხულ-შემოდგომით.
გამოიყენება საჭმელად ნორჩობაში, ახალი.




წყარო საქართველოს სოკოები

[კუდიგორელი]

ირემა სოკო

sarcodon imbricatus













ქუდი - ბრტყელია, შუაში კი ჩაღრმავებული, კიდეები შეკეცილია, 4-20 სმ დიამეტრისაა და ზედაპირი დაფარულია სქელი, წაწვეტილი, კონცენტრულად განწყობილი მუქყავისფერი ქერცლებით. ჰიმენიალური (ეკლების) შრე ფეხის მომართ დაღმავალია, ნაცრისფერია.
ფეხი - 2-8 სმ სიგრძისაა და 1-2 სმ სისქისა; ცილინდრული, ქუდისაკენ თეთრი, ძირისაკენ ყავისფერი.
რბილობი - მკვრივია, მოთეთრო, გადატეხისას წითლდება.
სპორები - სფეროსებრია, 5-6 მკმ დიამეტრისა, ზედაპირი ხორკლიანი მუქი ყავისფერია.
იზრდება - ნიადაგზე ნაძვნარებში, ფიჭვნარებში და შერეულ ტყეში ზაფხულ-შემოდგომით.
გამოიყენება საჭმელად ნორჩობაში, ახალი.





წყარო საქართველოს სოკოები

[კუდიგორელი]

ირმისბაწარა

hericium coralloides











ნაყოფსხეული - ძლიერ დატოტვილია და მოგვაგონებსაწეწილ ბაწრის გორგალს; თეთრია ან მოყვითალო. "ეკლები" გრძელი, წაწვეტებული და მრავალრიცხოვანი აქვს. ყველა მიმართულია ქვევით, თეთრია ან ღია მოყვითალო.
რბილობი - თეთრია, ოდნავ მომწარო გემოთი.
სპორები - სფეროსებრია, 3-5 მკმ დიამეტრისა, უფერული.
იზრდება გამხმარ და დამპალ ფოთლოვან ხეებზე, განსაკუთრებით კი წიფელზე; გვხვდება აგრეთვე ცოცხალი ხეების ფუღუროში ზაფხულ-შემოდგომით.
გამოიყენება საჭმელად ახალი





წყარო საქართველოს სოკოები

გულა სოკო

hericium erinaceum











ნაყოფსხეული - გულის ფორმისაა ან უფრო მომრგვალო 5-18 სმ დიამეტრისა, ფეხის გარეშეა; ჯერ მოვარდისფროა, შემდეგ თეთრი, მურა ან ჯანგისფერი ელფერით.
რბილობი - თეთრია, ხორცოვანი " ეკლები" გრძელია დამიმართულია ქვემოთ.
სპორები - ელიფსისებურია ან კვერცხისებრი 5-7X4,5-6 მკმ.
იზრდება ერთეულებად, უმთავრესად მუხაზე.
გამოიყენება საჭმელად ახალი




წყარო საქართველოს სოკოები