ფოცხვერი პარამეტრები

[A.x.O.t.N.i.K.a]

იბერიული ფოცხვერი


იბერიული ფოცხვერი ერთ-ერთია იმ სახეობათაგან, რომლებსაც კრიტიკულ საფრთხეში მყოფის სტატუსი აქვთ მინიჭებული. მისი საბინადრო არეალია იბერიის (პირინეის) ნახევარკუნძული. წარსულში ეს სახეობა ევრაზიული ფოცხვერის ქვესახეობად იყო მიჩნეული, თუმცა მოგვიანებით გამოაცალკევეს. ორივე სახეობა ცენტრალურ ევროპაში გაჩნდა პლეისტოცენის ეპოქაში, შემდეგ კი საცხოვრებელი ტერიტორიის მიხედვით გაიყვნენ.

მე-19 საუკუნის შუახანებში იბერიული ფოცხვერი მოედო პირინეის ნახევარკუნძულის მთელ ტერიტორიას, ამჟამად კი საბინადრო არეალი მკვეთრად შემცირებულია. შეჯვარების შემთხვევები ანდალუზიის (ესპანეთი) მხოლოდ ორ ადგილასაა დაფიქსირებული. იბერიული ფოცხვერი ამჯობინებს მრავალფეროვან არეალს – ფართო სათიბ-საძოვრებს, რომლებსაც ერწყმის ხშირი ბუჩქოვანი ველები, მათ შორის მარწყვი, დანამასტაკი და ღვია, ასევე ქვამუხისა და კორპის მუხის ხეები.

იბერიული ფოცხვერი ერთი შეხედვით სხვა სახეობებს ჩამოჰგავს მოკლე კუდით, თმიანი ყურებითა და ხშირი ბეწვით ნიკაპის ქვემოთ. თუმცა ევროპულ ფოცხვერს ფერმკრთალი ლაქები აქვს, იბერიულს კი მისგან განსხვავებით მკვეთრი, ლეოპარდის მსგავსი ხალები, ბეწვი კი ღია ნაცრისფერი ან მოყვითალო-მოყავისფროა. ბეწვი შესამჩნევად დაბალია სხვა სახეობის ფოცხვერებთან შედარებით, რომლებიც უფრო ცივ მიდამოებში ბინადრობენ.

სხეულის სრული სიგრძე 85-100 სმ-ია, რომელსაც 12-30 სმ სიგრძის კუდი მოსდევს. სიმაღლე მხრებამდე 60-70 სმ-ს აღწევს. როგორც წესი, მამრი უფრო მსხვილი და მძიმეა, ვიდრე მდედრი. მამრის საშუალო წონა 13 კგ-ია, მდედრისა კი – 9-10. ეს მაჩვენებელი ევრაზიულ ფოცხვერთან შედარებით ორჯერ ნაკლებია. სხვა კატების მსგავსად, იბერიულ ფოცხვერს ულვაშების 4 წყება აქვს – 2 ყურებზე და 2 ნიკაპზე. ყურებზე არსებული “ქოჩორი” ეხმარება დაადგინოს, საიდან მოდის ბგერები. მათ გარეშე სმენის სისტემა ძლიერ დაუქვეითდება. ტერფები ბეწვის სქელი ფენით აქვს დაფარული, რისი მეშვეობითაც უხმაუროდ გადაადგილებას ახერხებს.

გამომდინარე იქიდან, რომ სხვა ფოცხვერებთან შედარებით პატარაა, ეს სახეობა სანადიროდაც უფრო მცირე ზომის ცხოველებს ეტანება. საკვები დიეტა საბინადრო არეალზეა დამოკიდებული, თუმცა იშვიათად ნადირობს კურდღელზე დიდ ცხოველებზე. ძირითადი სამიზნეა პატარა ძუძუმწოვრები (მღრღნელები და მწერიჭამიები), ჩიტები, ქვეწარმავლები და ამფიბიები, რომელბსაც შებინდებისას უსაფრდება. ყველაზე ხშირად იბერიული ფოცხვერის საკბილო ხდება ევროპული ბოცვერი (79.5-86.7%), რომელსაც მოსდევს კურდღელი (5.9%) და მღრღნელები (3.2%). მამრს დღეში ერთი ბოცვერი ჰყოფნის, მდედრს კი, თუკი ნაშიერები ჰყავს, სამამდე.

ვირუსული დაავადების, მიქსომატოზის გამო ესპანეთსა და პორტუგალიაში ბოცვრების რაოდენობა შემცირდა, ამიტომ იბერიულ ფოცხვერს მოუწია ირემლაღზე, შველზე, მუფლონსა და იხვებზე გადასვლა. ნადავლის მოპოვებაში ძირითადი მეტოქეები არიან წითელი მელა და გარეული კატა. იბერიული ფოცხვერი მარტოსულია და სანადიროდაც მარტო დადის. მსხვერპლს ნელ-ნელა ეპარება, შეუძლია რამდენიმე საათიც იცადოს ბუჩქის ან ქვის უკან, რათა საკმარისად ახლოს მივიდეს და შემდეგ რამდენიმე ნახტომში დაეწიოს.

საკვების ძიებაში შეიძლება 100 კმ გაიაროს. მისი საბინადრო ტერიტორიის ზომა (10-20 კვ.კმ) დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად ხელსაყრელია საკვების მხრივ. თუმცა დასაწყისში რა ზომისაც გინდა იყოს, წლების განმავლობაში მაინც იმატებს, საზღვრები ზოგჯერ საავტომობილო გზებამდე და ბილიკებამდე მიდის. იბერიული ფოცხვერი თავის საცხოვრებელს შარდით ნიშნავს, ასევე ფხაჭნის ხეებს.

შეწყვილების სეზონში მდედრი თავის ტერიტორიას ტოვებს და პარტნიორის ძებნას იწყებს. მაკეობა 2 თვე გრძელდება, ნაშიერები მარტსა და სექტემბერს შორის პერიოდში იბადებიან. ერთ ჯერზე დედა ფოცხვერი 2 ან 3 კნუტს აჩენს, იშვიათად 1-ს ან 4-5-ს. თითოეული კნუტი 200-დან 250 გრამამდე იწონის. 7-10 თვის ასაკში უკვე დამოუკიდებლები ხდებიან, 1 წელიწადში კი სექსუალურად მომწიფებულნი, მაგრამ 20 თვემდე მაინც დედასთან არიან. ველურ პირობებში სიცოცხლის მაქსიმალური ხანგრძლივობა 13 წელია.

30-60 დღის კნუტები ერთმანეთის მიმართ აგრესიულები ხდებიან. სასტიკ ბრძოლებში და-ძმებმა შეიძლება ერთმანეთიც დახოცონ. უცნობია, ამხელა აგრესიას რა იწვევს. მეცნიერთა ნაწილს მიაჩნია, რომ ეს ჰორმონალურ ცვლასთან არის დაკავშირებული, როცა ნაშიერი დედის რძიდან ხორცზე გადაინაცვლებს ხოლმე. სხვებს მიაჩნიათ, რომ ამის მიზეზი იერარქიაა, ანუ ეს არის ბრძოლა გადარჩენისთვის – ე.წ. “ჯუნგლების კანონი”. თუმცა რა მიზეზიც გინდა იყოს, დატყვევებულებს ყოველთვის აცალკევებენ 60 დღემდე, შემდეგ კი ისევ ერთად ზრდიან.

კატისებრთა ოჯახიდან იბერიული ფოცხვერი ყველაზე დიდი საფრთხის წინაშე დგას, ასევე ევროპაში ყველაზე მეტად შემცირებული ხორცისმჭამელია. თუკი იბერიული ფოცხვერი გადაშენდება, ეს იქნება დიდი კატების სახეობიდან პირველი, რომელიც ამ ბედს გაიზიარებს ბოლო 10 000 წლის მანძილზე. 10 000 წლის წინ იგივე დაემართა ხმალკბილა კატას, სმილოდონს. 2005 წლის მარტში ჩატარებულმა კვლევამ დაადგინა, რომ ველურ ბუნებაში ამ სახეობის სულ რაღაც 100 წარმომადგენელი არსებობდა, რაც 2000 წელთან შედარებით 300-ით ნაკლებია. 1960 წელს კი მათი რაოდენობა 4000-ს აღწევდა. ნაციონალურ პარკებში 200-დან 300-მდე ეგზემპლარი ჰყავთ.

დღესდღეობით მაქსიმალურად იცავენ ამ არსებას და სრულიად აკრძალულია ნადირობა. იბერიული ფოცხვერის შემცირებას ყველაზე მეტად ხელს უწყობს საბინადრო არეალის შემცირება და დაზიანება, ადგილმდებარეობის მოწამვლა, გზაზე გადარბენისას ავტომობილის დაჯახება, გარეული ძაღლები და უკანონო ნადირობა. საბინადრო არეალის შემცირებას იწვევს ინფრასტრუქტურის განვითარება, ქალაქური დასახლების გავრცელება და კურორტების გაფართოება, ტყეების გაჩეხვა, რაც ამ ცხოველს გადარჩენის საშუალებას უსპობს. 1960-1990 წლებში საცხოვრებლის 80% გაუჩანაგეს.

პორტუგალიაში არსებობს საქველმოქმედო ფონდი “SOS Lynx”, რომელიც იბერიული ფოცხვერის გადარჩენაზე ზრუნავს. ისინი ცდილობენ, ხელი შეუშალონ იბერიული და სხვა სახეობის ფოცხვერების შემცირებას. იმავე მიზნისთვის იღწვიან სხვა წვრილ-წვრილი ორგანიზაციები.

წყარო: charliuss.wordpress.com

ფოცხვერი.......ვიკიპედია

[ზახარა]

A.x.O.t.N.i.K.a
ერთი და იგევე ინფოებს ნუ დებ თან წყაროს გარეშე

გადაათვალიერე თემები !!!

[url="http://www.radikal.ru"][/url]





ფოცხვერი - felis lynx


ეკუთვნის კატების ოჯახს.
აღწერილობა: სხეული საკმაოდ დიდი ზომისაა. მისი სიგრძე 82 – 105 სმ, წონა 20 კგ-მდეა, კუდი მოკლე და ბოლოში თითქოს მოკვეთილია. მოკლე სხეული ეყრდნობა გრძელ ფეხებს. ყველაზე უფრო დამახასიათებელი ნიშანი ის არის, რომ ყურების წვეროზე აქვს გრძელი ბეწვისგან შემჯდარი ფუნჯი, ხოლო ლოყებზე ქილვაშები. შეფერილობა ძალიან ცვალებადია, მორუხო-ყვითელია მრავალი გაფანტული შავი ლაქით.
გავრცელება: ევროპის, აზიის და ჩრდილო ამერიკის მთის ტყეების ოლქები. ყოფილ საბჭოთა კავშირში თითქმის ყველგანაა ტყის ზონაში. საქართველოში ბინადრობს დიდი კავკასიონის სამხრეთი კალთების ტყეებში და მცირე კავკასიონზე ზღვის დონიდან 2500 მ სიმაღლეზე.
ცხოვრების ნირი: ბინადრობს უღრან ტყეებში, ნაკლებად ეტანება მეჩხერ ტყეებს. მთებში გვხვდება აგრეთვე უტყეო-კლდოვან და ქვიან კალთებზე. ბუნაგს იკეთებს ხელეწილში, ხის ფუღუროში, კლდის ნაპრალში, ქვებს შორის, ხის ტოტებზე. აქტიურია შებინდებისას და ღამით, მაგრამ კნუტების გამოკვების პერიოდში და საკვების ნაკლებობისას ნადირობს დღისითაც. ძირითად საკვებს შეადგენს კურდღელი, ნაირგვარი ფრინველი, მღრღნელები, თავს ესხმის შველს, ირემს და სხვა ჩლიქოსნებს. ჩლიქოსნებზე ნადირობს ჩასაფრებული ან მიპარვით , წვრილ ცხოველებზე დადევნებით. მრავალ ცხოველს იმორჩილებს ნახტომის გაკეთებით და კისრის გაგლეჯით. ძალიან მსუნაგია და სპობს მსხვერპლს უფრო მეტი რაოდენობით ვიდრე ჭირდება. ძალიან ფრთხილი და გულადი ნადირია, კარგად დაცოცავს ხეებზე და ადვილად ხტება ხიდან ხეზე. მსხვერპლის ძებნისას მოძრაობს გარკვეული სამონადირეო უბნის ფარგლებში, ამ უბნის სიდიდე დამოკიდებულია საკვების მარაგის რაოდენობაზე. მძუნაობა მიმდინარეობსიანვრის ბოლოს, მაკეობა გრძელდება 67-74 დღეს. მდედრი შობს 2-5 კნუტს, რომლებიც თვალებს იხელენ დაბადებიდან 8-12 დღის შემდეგ. კნუტები სწრაფად იზრდებიან და უკვე 1 წლის ასაკში მათი სხეულის წონა აღწევს 13-14 კგ-ს.
სამეურნეო დანიშნულება: მაღალი რიცხობრივობის შემთხვევაში საგრძნობ ზარალს აყენებს სამონადირეო მეურნეობას, იშვიათი არ არის , რომ სპობს შინაურ ცხოველებსაც. ბეწვი ძვირად ფასობს და ზოგიერთ ადგილას მას ამზადებენ საექსპორტოდ. საქართველოში ფოცხვერს სარეწაო მნიშვნელობა არა აქვს მცირე რიცხოვნობის გამო.

ნადირობა აკრძალულია

[Коба]

რუსეთში არ არის ფოცხვერზე ნადირობა აკრძალული. ამიტომ დავდებ ამ ფოტოს

[Davitus]

Коба




რა ვითარებაში მოინადირეთ, ორი სიტყვით თუ აღწერთ, კარგს იზამთ

[Коба]

ლოსზე კოლექტიურად ნადირობის შემდეგ (5 ახალგაზრდა ლოსი მოვინადირეთ), ფაქტიურად ერთ ადგილზე, მაგრამ 30-40 მეტრის რადიუსში, დარჩა ძან ბევრი შიგნეული. მანდვე სადღაც დავაგე ერთი ხაფანგი მგლებისთვის (იმ პერიოდში დიდი ოჯახი დაძრწოდა ჩვენს მიდამოებში). ამ ადგილს მივაკითხე 3 დღის შემდეგ და შორი მანძილიდან შევამჩნიე, რომ რაღაც ცხოველი იკვებებოდა. სამწუხაროდ ბინოკლი არ მქონდა თან და ვერ გავარჩიე რა ცხოველი იყო. მითუმეტეს, რომ ჩვენი ნადირობის შემდეგ დიდი თოვლი მოვიდა და მაგ ადგილამდე პატარა ამობურცული "გორაკები" შეიქმნა. ეს "გორაკები" თითქმის მთლიანად ფარავდა ცხოველს. მხოლოდ იშვიათად, მაშინ როდესაც ის მიდამოს აკონტროლებდა, ამ "გორაკებიდან" გამოჩნდებოდა ხოლმე მისი თავი. მართალი გითხრათ, მე მეგონა, რომ მგელი იყო და გადავწყვიტე მიპარვა (გლუვლულიანი თოფით ვიყავი), რადგანაც არ ვიყავი დარწმუნებული იმაში, რომ ცხოველი ხაფანგში იყო გამომწყვდეული (ჩემი აზრით, ხაფანგი ცოტა მოშორებით უნდა ყოფილიყო).
იმისათვის, რომ, ჩემი მიახლოება შეუმჩნეველი დარჩენილიყო, იძულებული გავხდი დიდი კრუგი დამერტყა და ცხოველს იმ მხრიდან მივპარებოდი, საიდანაც ქარი ჩემს სასარგებლოდ იქნებოდა . ისე ქარი კირგი სიძლიერის კი იყო და ქმნიდა ხმაურს, რაც გარკვეულ დახმარებას მიწევდა.
თითქმის ერთი საათი მივხოხავდი თოვლში და 15 გრადუსიან ყინვაში, და სულ იმის შიში მქონდა, რომ მგელი გაიგებდა ჩემი მოძრაობის ხმას (ყნოსვით ვერ იყნოსავდა ჩემს სუნს და ვიზუალურადაც ვერ მნახავდა "გორაკებს" მოფარებულს) და გასროლის მანზილზე მიახლოვებამდე დასტოვებდა კვების ადგილს, რასაც მე ბოლო წუთამდე ვერც შევამჩნევდი. როგორც იქნა მივეპარე (ჩემი აზრით) და მხოლოდ გასროლის მომენტში შევნიშნე, რომ ფოცხვერს ვესროდი. პირველი გასროლით, იმის გამო, რომ მუხლებზე დამდგარი ვესროდი და თავის მეტს (ისიც წამის რაღაცა მეათედების განმავლობაში) ვერაფერს ვხედავდი, არც ერთი კარტეჩი არ მოხვდა. მეორეჯერ უკვე ფეხზე ამდგარი ვესროლე და 5 ცალი კარტეჩი მოხვდა, სხეულის სხვა და სხვა ნაწილში (ვესროდი 6 მმ კარტეჩს). სწორედ მაშინ მივხვდი, რომ ხაფანგში იყო მოხვედრილი (ცოცხალი იყო, მაგრამ, მიუხედავად დიდი მონდომებისა ადგილიდან ვერ იძროდა). ბოლოს ვიხმარე ჟაკანი.

[ჭაღარა]

Коба

[Bone]

სერიოზული ტროფეია !

ბაბუაჩემსაც მოუპოვებია თურმე ადრე, ღუმურიშის მთებში. 60 –იანი წლები იყოო...

[Коба]

სერიოზული ტროფეია !

................................................................................
.

ძან ძნელი ნადირობაა ფოცხვერზე, ამიტომ ტროფეი ძალინ ფასობს. მასზე თითქმის შეუძლებელია ნადირობა კარგი ძაღლების გამოყენების გარეშე. მგლებისაგან განსხვავებით დროშებში (ფლაჟოკებში) არ ჩერდება, სატყუარს არ ეკარება, რადგან უმთავრესად თავის ნანადირევს მიირთმევს, დევნის პერიოდში ეტანება გაუვალ ადგილებს და ადვილად იტოვებს უკან მდევრებს.
ერთხელ ნორვეგიელი იყო ჩვენთან ჩამოსული ფოცხვერზე სანადიროდ. ერთი კვირა დავსდევდით 8 კაცი ლაიკებით, ყოველ დღე ვცვლიდით დაღლილ ძაღლებს და მაინც ვერ მოვინადირეთ.

[berdalioni]

ხევსურეთში ცხვარ ძროხას ისე აზარალებს როგორც მგელი და დათვი, ვერაფერი მოვარჩინეთ მაგის დაღადრული და დაკაწრული
ძალიან შხამიანი ბრჭყალი და კბილი აქ....... მოზვერი, ხარი, ერთია მაგისთვი ოღონდ შეეხოს ზარალი ათასობით ლარია ზაფხულის ბოლოს წამლების ჩათვლით რომელიც არ შველის არაფერს. მოაშორეთ ეს ცხოველი ბუნებას რაც ცოტა იქნება მით უკეთესი, ესიც რო გლეხის კისერზე დაჯდება ამ გაჭირვებაში, აღარარი ნერვები ამის დედა ვატირე..... დათვს ხშირად ვნახულობ მარა მაგას საერთოდ ვერსად გავაბი თვალი, ან სად უნდა ეძებოს კაცმა ეგაც გაუგებარია, ამდენს ვწვალობთ და იქიდან ფოცხვერი აქედან მგელი დათვი კიდე სხვა დაავადებები კლავენ საქონელს და აბა მე მკითხეთ მეწითელწიგნება??? (ისე ხევსურეთში კინდოლს ვეძახით)